Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – SSO Wojciech Paluch

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Dorota Lichocka

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2021 r. w Tarnobrzegu

na rozprawie

sprawy A. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach

na skutek A. H.

od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 22 października 2019 r. znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. H. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach i zobowiązuje organ rentowy do uwzględnienia tej rekompensaty przy ustalaniu kapitału początkowego oraz przy ustalaniu wysokości emerytury wnioskodawcy począwszy od dnia 1 sierpnia 2019 r.

Sygn. akt III U 2325/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22.10.2019r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., po rozpatrzeniu wniosku A. H. z dnia 30.09.2019r., odmówił wnioskodawcy prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy przytoczył treść przepisu art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz. U. z nr 237, poz. 1656) i uzasadniał, że wnioskodawca nie udokumentował zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat (łączny okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wyniósł 2 lata i 4 miesiące). Organ rentowy nie uznał do stażu pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia ubezpieczonego od 01.01.1986r. do 31.10.1996r. oraz od 01.11.1996r. do 30.04.2001r. – w dostarczonym świadectwie pracy z dnia 30.09.2019r. brak określenia rodzaju wykonywanej pracy i stanowiska pracy ściśle z zarządzeniem resortowym. Ponadto nie uwzględniono okresu od 01.09.2003. do 31.12.2008r. ponieważ w tym okresie ubezpieczony wykonywał pracę przy obsłudze komputera w warunkach biurowych.

Od powyższej decyzji do Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu odwołał się wnioskodawca A. H., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych. Ubezpieczony podnosił, że organ rentowy uznał jeden z trzech okresów jego pracy w (...) S.A. od 01.05.2001r. do 31.08.2003r. za okres pracy w warunkach szczególnych. Argumentował, że w okresie od 01.01.1986r. do 31.12.2008r. wykonywał stale pracę wymagającą precyzyjnego widzenia, co szczególnie obciążało jego oczy, jako że byłą to praca z użyciem komputera stacjonarnego wraz z monitorem kineskopowym ( (...)). Odwołujący wywodził, że przez cały okres pracy w Ośrodku (...) w S. ( (...)) od 01.01.1986r. do 30.04.2001r. pracował jako informatyk (projektant-programista) na różnie określanych formalnie stanowiskach. Odwołujący argumentował, że jego praca polegała na stałym wykorzystywaniu komputera stacjonarnego wraz z monitorem kineskopowym oraz posługiwaniu się specjalizowanymi programami zainstalowanymi na komputerze. Wykorzystywał stale specjalizowane programy do tworzenia (pisania i poprawiania tekstów źródłowych programów), kompilowania i tworzenia wersji wykonywalnych programów oraz eliminacji usterek w tych programach w procesie tzw. debugowania. Od roku 1985 wykorzystywał w swojej pracy kompilator C. oraz konsolidator RTLink – oba wymagają do swojej pracy 16-bitowego systemu operacyjnego (...), co wiąże się z niską rozdzielczością obrazu na ekranie monitora (tzw. rozdzielczość tekstowa: 25 linii po 80 znaków). Ubezpieczony podnosił, że używane przez niego monitory miały również niewielkich rozmiarów ekrany (14-15 cali), a karty grafiki sterujące wyświetlanym na ekranie obrazem nie zapewniały wysokiego komfortu pracy, charakteryzowały się małą ostrością oraz czytelnością czcionek i szczegółów obrazu, wymagając precyzyjnego widzenia co zmuszało do wytężania wzroku podczas pracy, dużego skupienia, a to powodowało zmęczenie oczu oraz niepożądane efekty odbić, tętnienia obrazu i promieniowanie kineskopów. Wnioskodawca podnosił, że pozostały okres pracy w (...) S.A. od 01.09.2003r. do 31.12.2008r. to również okres pracy w warunkach szczególnych (oprócz już uznanego przez ZUS za taki okresu od 01.05.2001r. do 31.08.2003r.). We wskazanym okresie nadal wykonywał pracę jako informatyk stale wykorzystujący komputer stacjonarny wraz z monitorem kineskopowym. Ubezpieczony wskazał, że w czasie pracy w (...) S.A. część czasu pracy wykorzystywał do zarządzania siecią komputerową, co polegało również na pracy z wykorzystaniem komputera stacjonarnego wyposażonego w monitor kineskopowy - wnioskodawca obserwował na monitorze kineskopowym polecenia i komunikaty, śledził ciągi różnych znaków, przerw, liter i cyfr, wprowadzał ciągi znaków z klawiatury i śledził na ekranie monitora ich poprawność.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Uzasadniał, że prace wskazane przez ustawodawcę w wykazie A, dziale XIV pod poz. 5 nie są równoznaczne z pracą wykonywaną przez wnioskodawcę. Organ rentowy podnosił, że nie każda praca przed monitorem komputerowym czy mikroskopem została automatycznie zaliczona do prac wykonywanych w szczególnych warunkach – jako takie uznano jedynie prace szczególnie obciążające wzrok i wymagające precyzyjnego widzenia. Zasadnicze znaczenie w tym zakresie ma kwestia obciążenia wzroku przy tego typu pracy, przy czym musi to być uciążliwość szczególna. Organ rentowy wskazał, że uwzględnił jako okres pracy w warunkach szczególnych okres od 01.05.2001r. do 31.08.2003r. na stanowisku głównego specjalisty pracowni technicznej. Organ rentowy wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na okoliczności wskazane w odpowiedzi na odwołanie (k. 28 akt sprawy).

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca A. H., urodzony (...), ukończył wiek 65 lat w dniu 29.01.2019r. Legitymuje się okresami pracy w warunkach szczególnych uwzględnionymi przez organ rentowy w wymiarze łącznym 2 lata i 4 miesiące. Wnioskodawca na dzień 01.01.1999r. legitymował się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 25 lat, 1 miesiąc i 15 dni (decyzja, k. 47 akt kapitałowych). Powyższe okoliczności są bezsporne.

W dniu 30.08.2019r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym wraz z rekompensatą. W załączeniu przedstawił świadectwo pracy z dnia 29.08.2019r. (k. 9 akt rentowych) zgodnie z którym w okresie od 01.05.2001r. do 31.12.2008r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. W okresie od 01.05.2001r. do 31.08.2003r. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace wymienione w wykazie A, dziale XI, poz. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. nr 8 poz. 43) na stanowisku główny specjalista pracowni technicznej co odpowiada stanowisku operator monitora ekranowego, tj. procesy składu z zastosowaniem elektronicznych monitorów ekranowych. W okresach od 01.09.2003r. do 30.09.2004r. oraz od 01.10.2004r. do 31.12.2008r. stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace wymienione w wykazie A, dziale XIV, poz. 5 Rozporządzenia na stanowiskach odpowiednio specjalista ds. sieci komputerowych i specjalista informatyk – co odpowiada stanowisku operator mikroskopów i monitorów ekranowych.

Zgodnie z zalegającym w aktach kapitałowych (k. 7-7v., k. nn. akt osobowych) świadectwem pracy z dnia 08.05.2001r. wnioskodawca w okresie od 20.10.1978r. do 30.04.2001r. był zatrudniony w pełnym wymiarze w Ośrodku (...) w S. ( (...)). W okresie od 01.01.1986r. do 31.10.1996r. na stanowisku spec. projektanta (...) wykonywał pracę w szczególnych warunkach wskazaną w wykazie A, dziale XIV, pod poz. 5 Rozporządzenia. W okresie od 01.11.1996r. do 30.04.2001r. na stanowisku gł. spec. prac technicznych wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A, dziale XI, pod poz. 2 Rozporządzenia, tj. obsługę monitora ekranowego.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca posiada wykształcenie wyższe, w dniu 15.06.1978r. uzyskał tytuł magistra inżyniera elektronika spec. systemy cybernetyki technicznej (dyplom, k. 3 akt osobowych). Odwołujący w okresie od 01.01.1986r. do 30.04.2001r. był zatrudniony w Ośrodku (...) w S. ( (...)). Z dniem 01.01.1986r. wnioskodawcy powierzono obowiązki specjalisty projektanta (...) (umowa o pracę, k. nn. akt osobowych). Z dniem 01.06.1990r. wnioskodawca pełnił obowiązki Kierownika Pracowni (umowa o pracę, k. 7 akt osobowych). Z dniem 01.05.1996r. odwołującemu powierzono stanowisko Głównego Specjalisty - Kierownika Studiów i (...) (aneks, k. 12 akt osobowych). W dniu 30.04.2001r. stosunek pracy odwołującego ustał na podstawie porozumienia stron (wniosek, k. nn akt osobowych), z dniem 01.05.2001r. wnioskodawca został zatrudniony w (...). S.A.- (...) na stanowisku Głównego Specjalisty pracowni technicznej (karta przyjęcia, k. 1 akt osobowych). W dniu 01.09.2003r. wnioskodawcy powierzono obowiązki specjalisty ds. sieci komputerowych (aneks, k. 3 akt osobowych). Z dniem 01.10.2004r. wnioskodawcy powierzono obowiązki specjalisty informatyka (aneks, k. 8 akt osobowych).

W okresie od 01.01.1986r. do 31.12.2008r. ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na komputerze stacjonarnym wyposażonym w monitory ekranowe, kineskopowe. Zakres obowiązków wnioskodawcy na przestrzeni wskazanego okresu nie ulegał znacznym zmianom. Praca wnioskodawcy polegała na tworzeniu programów komputerowych, ich rozwijaniu, aktualizowaniu i monitorowaniu ich działania, jak również wykonywaniu czynności niezbędnych do zarządzania siecią komputerową. Odwołujący modyfikował i analizował wykorzystywane programy komputerowe, kontrolował ich działanie. Praca ubezpieczonego była związana głównie z tworzeniem systemu informatycznego nazwanego (...) w (...), następnie (...). S.A. oraz (...) Sp. z o.o. Ubezpieczony wykonywał pracę bezpośrednio przy obsłudze monitorów ekranowych. Wnioskodawca wykorzystywał w pracy monitory kineskopowe o przekątnej obrazu 14-15 cali. Charakter wykonywanych przez odwołującego czynności polegał na stałym śledzeniu znaków na ekranie monitora, wprowadzaniu poprawek, korygowaniu błędów i wprowadzaniu ciągów liczbowych i literowych.

Praca wnioskodawcy w znacznej części polegała na programowaniu w języku (...). Odwołujący tworzył oprogramowanie syntetyczne - programy z których korzystali inni pracownicy. Przy programowaniu praca ubezpieczonego polegała na wprowadzaniu do komputera dużej ilości znaków liczbowych i literowych. Wnioskodawca najpierw tworzył program jako sekwencje znaków. Następnie poddawał ten plik kompilacji przy pomocy programu (...) i wykonywał konsolidacje z użyciem innego programu. Aby sprawdzić poprawność działania programu odwołujący pracował na dwóch komputerach - na jednym monitorze wyświetlał przebieg programu, a na drugim monitorze musiał „wyłapać” miejsca ewentualnych błędów programu. Cały czas musiał na bieżąco śledzić na monitorze kineskopowym znaki, które wprowadza.

Jako Kierownik Pracowni oraz Kierownik Studiów i (...) wnioskodawca potwierdzał swoim podpisem ewidencję czasu pracy pracowników, podpisywał przygotowywane sprawozdania i zestawienia, wyrażał zgodę na udzielenie danemu pracownikowi urlopu lub zgodę na wcześniejsze wyjście z pracy. Powyższe czynności zajmowały wnioskodawcy około 3 godziny w skali miesiąca. Odwołujący nie nadzorował od strony merytorycznej pracy podległych mu formalnie pracowników.

Wnioskodawca z tytułu pracy w szkodliwych warunkach w przeważającej części okresu zatrudnienia od 01.01.1986r. do 31.12.2008r. otrzymywał do wynagrodzenia zasadniczego dodatki pieniężne (kserokopie list płac wnioskodawcy za okres od dnia 1.01.1986r. do dnia 30.04.2001r. nadesłanych przez (...) S.A. oraz za okres od dnia 1.05.2001r. do dnia 31.12.2008r. nadesłanych przez (...) Sp. z o.o., koperty dołączone do akt sprawy).

/Dowód: - dokumenty znajdujące się w aktach osobowych i aktach rentowych dot. wnioskodawcy, zeznania świadków: A. P., k. 63-68v. akt sprawy i T. B., k. 70-78 akt sprawy, zeznania wnioskodawcy złożone w trybie art. 299 w zw. z art. 304 k.p.c. na rozprawie w dniu 11.01.2021r., kserokopie list płac./

Biegły z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mgr D. M. w opinii sądowej z dnia 13.10.2020r. (k. 90-97 akt sprawy) stwierdził, że wnioskodawca w okresach od 01.01.1986r. do 30.04.2001r. oraz od 01.09.2003r. do 31.12.2008r. wykonywał pracę, która może być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach (stale i w pełnym wymiarze czasu pracy), tj. pracę szczególnie obciążającą narząd wzroku i wymagającą precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. Biegły uzasadniał, że praca wnioskodawcy nie była typową pracą „biurową” - wszystkie przetwarzane przez niego dane miały formę elektroniczną, więc ta praca faktycznie szczególnie obciążała narząd wzroku i wymagała precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. Wymagała nieustannego wpatrywania się w monitor, wyszukiwania drobnych elementów, punktów, szczegółów w obrazie monitora, szybkiego reagowania na zmieniające się kolumny znaków graficznych. Biegły podkreślił, że przez pracę w warunkach biurowych należy rozumieć pracę wykonywaną w pomieszczeniu zamkniętym wyposażonym w sprzęt biurowy typu biurko, regały, stanowisko komputerowe. Praca w „warunkach biurowych” nie jest tożsama z „pracą biurową”, która opiera się na przetwarzaniu dokumentów papierowych z wykorzystaniem komputera jako sprzętu pomocniczego. Biegły stwierdził, że praca wnioskodawcy nie polegała na przetwarzaniu dokumentów, ale na tworzeniu oprogramowania w wersji cyfrowej przy użyciu wyłącznie sprzętu komputerowego i z pracą stricte biurową nie miała nic wspólnego. Praca ubezpieczonego polegała na pisaniu programów, ich rozwijaniu, aktualizowaniu i monitorowaniu ich działania, jak również wykonywaniu czynności niezbędnych do zarządzania siecią komputerową. Charakter wykonywanych przez wnioskodawcę czynności, polegających na stałym śledzeniu znaków na ekranie monitora, wprowadzaniu poprawek, korygowaniu błędów i wprowadzaniu ciągów liczbowych, niewątpliwie wymagał precyzyjnego widzenia i znacznie obciążał wzrok ubezpieczonego. Stopień wykorzystywania komputera z monitorem ekranowym przez wnioskodawcę był nieporównywalnie większy niż w przypadku pracowników wykonujących pracę biurową - komputer wraz z monitorem ekranowym był podstawowym narzędziem w pracy odwołującego. Biegły wyjaśnił, że używane przez wnioskodawcę monitory o bardzo małych ekranach (14- 15 cali) powodowały zjawiska odbić, tętnień obrazu. Prymitywne w stosunku do obecnie używanych karty grafiki (karty H., (...)) charakteryzowały się małą ostrością oraz czytelnością czcionek i szczegółów obrazu, wymagały szczególnie precyzyjnego widzenia, co zmuszało z kolei do zwiększonego wytężenia wzroku podczas pracy oraz dużego skupienia.

W piśmie procesowym z dnia 04.11.2020r. (k. 109-110 akt sprawy) organ rentowy przedstawił zarzuty do opinii biegłego z zakresu bhp. Podnosił, że o tym czy dana praca może być uznana za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinien przesądzać charakter wykonywanej pracy. Organ rentowy wywodził, że obsługa komputera w warunkach biurowych, jest jedynie pracą uciążliwą (ze względu na wymuszoną pozycję ciała i obciążenie narządu wzroku) o ile przekracza 4 godziny dziennie. Dlatego też pracy przy komputerze w warunkach biurowych, co do zasady, nie uznaje się za pracę o znacznej szkodliwości dla zdrowia. Przesłanką do uznania, że praca jest wykonywana w szczególnych warunkach, jest zatrudnienie w warunkach narażających na prawdopodobieństwo wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, czy to w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy czy ze względu na sposób wykonywania tej pracy.

Biegły z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mgr D. M. w uzupełniającej opinii sądowej z dnia 01.12.2020r. (k. 120-123 akt sprawy) stwierdził, że wnioskodawca przez cały omawiany okres zatrudnienia wykonywał czynności charakterystyczne dla zawodu informatyka bądź grafika, administratora, programisty, designera, programowca, kodera, komputerowca, programatora - wszystkie te synonimy określają jeden i ten sam zawód. Biegły ustalił, że odwołujący nie wykonywał pracy z użyciem komputera - pracował przy obsłudze monitora ekranowego. Biegły podkreślił, że w przypadku czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę nie ma dużego znaczenia, czy wykonywał je w warunkach biurowych czy innych. To określenie oznacza tylko usytuowanie stanowiska pracy, a nie definiuje wykonywanych czynności pracowniczych. Biegły wyjaśnił, że wnioskodawca nie wykonywał typowych czynności biurowych, polegających przykładowo na przetwarzaniu dokumentów z pomocą komputerowego edytora tekstu czy arkusza kalkulacyjnego lub czytaniu dokumentów. Odwołujący tworzył narzędzia komputerowe stosowane potem przez innych użytkowników komputerów. Jego podstawowym narzędziem pracy był monitor ekranowy, który mógł być usytuowany gdziekolwiek.

W piśmie procesowym z dnia 17.12.2020r. (k. 141-141v. akt sprawy) organ rentowy podnosił, że nie zostało w opiniach potwierdzone przy jakich monitorach ekranowych pracował wnioskodawca oraz czy wykonywane przez niego prace szczególnie obciążały narząd wzroku i wymagały precyzyjnego widzenia. Organ rentowy wywodził, że w okresie od 01.06.1990r. do 01.05.1996r. wnioskodawca zajmował stanowisko kierownika pracowni, zaś w okresie od 01.05.1996r. do 30.04.2001r. stanowisko głównego specjalisty – kierownika studiów i analiz i wykonywał wówczas prace administracyjno-biurowe związane z pełnionym nadzorem i organizacją pracy innych osób, a zatem ewentualna praca w szczególnych warunkach nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy

Sąd zważył, że zgodnie z przepisem art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2018r. poz. 1924 j.t.) rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Wspomniana wyżej ustawa wprowadziła rekompensaty dla osób, które pracowały przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lecz nie nabyły prawa do wcześniejszej emerytury lub emerytury pomostowej. Rekompensata stanowi dodatek do kapitału początkowego i powiększa podstawę obliczenia emerytury.

Stosownie do treści przepisu art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust. 2)

W myśl art. 32. ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020r. poz. 53 t.j.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Odwołanie A. H. zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd uznał za wiarygodne dowody przeprowadzone w niniejszej sprawie
w postaci dokumentów zawartych w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych dotyczących wnioskodawcy. Dokumenty zostały wydane przez uprawione podmioty, ich treść nie była kwestionowana przez strony postępowania. Za wiarygodne Sąd uznał również zeznania wnioskodawcy oraz pisemne zeznania świadków A. P. i T. B.. Świadkowie pracowali wspólnie z wnioskodawcą, mają zatem najpełniejszą wiedzę o wykonywanych przez niego czynnościach. Zeznania ich zaś są logiczne, wyczerpujące oraz korespondują z zeznaniami wnioskodawcy. Mając na uwadze treść zeznań świadków, zeznań wnioskodawcy oraz pozostałe dowody zgromadzone w sprawie Sąd uznał, iż tworzą one logiczną i spójną całość, a tym samym zasługują na wiarygodność. Nadto na uwagę zasługuje fakt, iż organ rentowy nie kwestionował treści zeznań dopuszczonych w sprawie świadków, ani też nie przeprowadził żadnego dowodu przeciwnego, a tym samym Sąd nie miał podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Sąd przymiotem wiarygodności obdarzył również wydaną w sprawie opinię biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Biegły stwierdził, że praca wnioskodawcy nie była typową pracą „biurową” - wszystkie przetwarzane przez niego dane miały formę elektroniczną więc ta praca faktycznie szczególnie obciążała narząd wzroku i wymagała precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. Biegły podkreślił, że przez pracę w warunkach biurowych należy rozumieć pracę wykonywaną w pomieszczeniu zamkniętym wyposażonym w sprzęt biurowy typu biurko, regały, stanowisko komputerowe. Praca w „warunkach biurowych” nie jest tożsama z „pracą biurową”, która opiera się na przetwarzaniu dokumentów papierowych z wykorzystaniem komputera jako sprzętu pomocniczego. Biegły stwierdził, że praca wnioskodawcy nie polegała na przetwarzaniu dokumentów, ale na tworzeniu oprogramowania w wersji cyfrowej przy użyciu wyłącznie sprzętu komputerowego i z pracą stricte biurową nie miała nic wspólnego. Biegły podkreślił, że charakter wykonywanych przez wnioskodawcę czynności, polegających na stałym śledzeniu znaków na ekranie monitora, wprowadzaniu poprawek, korygowaniu błędów i wprowadzaniu ciągów liczbowych, niewątpliwie wymagał precyzyjnego widzenia i znacznie obciążał wzrok ubezpieczonego. W opinii uzupełniającej biegły wyjaśnił, że wnioskodawca nie wykonywał typowych czynności biurowych, polegających przykładowo na przetwarzaniu dokumentów z pomocą komputerowego edytora tekstu czy arkusza kalkulacyjnego lub czytaniu dokumentów - odwołujący tworzył narzędzia komputerowe stosowane potem przez innych użytkowników komputerów. Podstawowym narzędziem pracy odwołującego był monitor ekranowy, który mógł być usytuowany gdziekolwiek.

Przy ocenie opinii wydanej w rozpatrywanej sprawie Sąd miał na względzie, iż opinia biegłego podlega jak inne dowody ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz odróżniają ją szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej (wiadomości specjalnych). Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Sąd nie jest związany opinią biegłego i ocenia ją na równi z innymi środkami dowodowymi w ramach swobodnej oceny dowodów.

Sąd zważył, że wnioskodawca w spornych w sprawie okresach od 01.01.1986r. do 30.04.2001r. oraz od 01.09.2003r. do 31.12.2008r. wykonywał (na wymienionych w świadectwach stanowiskach) – stale i w pełnym wymiarze czasu – pracę w szczególnych warunkach opisaną w wykazie A, dziale XIV, pod poz. 5 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8 poz. 43 ze zm.) w zw. z działem XIV, poz. 5 w pkt 5 załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa I Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz.Urz.MG z 1985r. nr 1 poz. 1), tj. prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych jako operator monitorów ekranowych. Zakres obowiązków wnioskodawcy na przestrzeni wskazanego okresu nie ulegał znacznym zmianom. Praca wnioskodawcy polegała na tworzeniu programów komputerowych, ich rozwijaniu, aktualizowaniu i monitorowaniu ich działania, jak również wykonywaniu czynności niezbędnych do zarządzania siecią komputerową. Odwołujący modyfikował i analizował wykorzystywane programy komputerowe, kontrolował ich działanie. Ubezpieczony wykonywał pracę bezpośrednio przy obsłudze monitorów ekranowych, wykorzystywał w pracy monitory ekranowe (kineskopowe) o przekątnej obrazu 14-15 cali. Biegły z zakresu bhp stwierdził, że ubezpieczony wykonywał pracę, która może być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach (stale i w pełnym wymiarze czasu pracy), tj. pracę szczególnie obciążającą narząd wzroku i wymagającą precyzyjnego widzenia przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych. Wnioskodawca z tytułu pracy w szkodliwych warunkach w przeważającej części okresu zatrudnienia od 01.01.1986r. do 31.12.2008r. otrzymywał do wynagrodzenia zasadniczego dodatki pieniężne.

Podnoszone przez organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 17.12.2020r. (k. 141-141v. akt sprawy) okoliczności dotyczące wykonywania również innych czynności na stanowiskach kierownika pracowni oraz kierownika studiów i analiz zostały wyjaśnione przez odwołującego. Obowiązki „funkcyjne” związane
z zajmowanymi stanowiskami zajmowały wnioskodawcy około 3 godziny w skali miesiąca. Odwołujący nie nadzorował podległych mu formalnie pracowników i nie organizował ich pracy.

Dla oceny spełnienia przez wnioskodawcę wszystkich przesłanek nabycia prawa do rekompensaty istotnym jest, czy wnioskodawca – zanim otrzymał prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym – wcześniej nabył prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca A. H., urodzony (...), na dzień 01.01.1999r. legitymował się ogólnym stażem ubezpieczeniowym w wymiarze 25 lat, 1 miesiąc i 15 dni (decyzja, k. 47 akt kapitałowych). Na dzień 01.01.1999r. nie mógł legitymować się okresem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze wynoszącym wymagane 15 lat – pracę w warunkach szczególnych ubezpieczony wykonywał od 01.01.1986r. Praca wnioskodawcy w spornym okresie nie została ujęta w załącznikach do ustawy pomostowej jako praca w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze. Wnioskodawca nie nabył zatem prawa do emerytury wcześniejszej bądź emerytury pomostowej.

Uwzględnione przez Sąd w niniejszym postępowaniu okresy pracy w warunkach szczególnych od 01.01.1986r. do 30.04.2001r. oraz od 01.09.2003r. do 31.12.2008r. wraz z okresem pracy uwzględnionym przez organ rentowy jako okres pracy w warunkach szczególnych (od 01.05.2001r. do 31.08.2003r. na stanowisku głównego specjalisty pracowni technicznej) stanowią łącznie ponad wymagane 15 lat. Podkreślić należy, że w uwzględnionym przez ZUS okresie pracy obowiązki pracownicze odwołującego nie uległy żadnej znaczącej zmianie w relacji do okresów kwestionowanych przez ZUS w niniejszym postępowaniu.

Z uwagi na powyższe Sąd na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy A. H. prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach i zobowiązał organ rentowy do uwzględnienia tej rekompensaty przy ustalaniu kapitału początkowego oraz przy ustalaniu wysokości emerytury wnioskodawcy począwszy od dnia 01.08.2019r.